آیات براثبات ولایت وخلافت حضرت علی (ع )

آیه ولایت دلیل برخلافت امیرالمومنین(ع)

آیه شریفه 55 سوره مائده:

إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آَمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ.

این آیه، قویترین و محکم ترین دلیل شیعه بر ولایت آقا امیرالمؤمنین (علیه السلام) است، در تمام تفاسیر آمده که این آیه در حق امیرالمؤمنین (علیه السلام) نازل شده است.

درالمنثور، ج2، ص293 - تفسیر ابن کثیر سلفی، ج2، ص73 - تفسیرقرطبی، ج6، ص221

قاضی عضد الدین ایجی که از بنیانگزاران کلام أهل سنت است، و متوفای 756، می گوید:

و أجمع ائمة التفسیر أن المراد علی (علیه السلام).

اجماع دارند پیشوایان علم تفسیر که مراد از این آیه علی (علیه السلام) است.

شرح مقاصد تفتازانی، ج5، ص170 - شرح تجرید قوشجی،

368

جناب آلوسی در تفسیرش می گوید:

غالب الأخباریین علی أن هذه الآیة نزلت فی علی کرم الله وجهه.

غالب محدثین و اخباریین بر این هستند که این آیه در حق علی (علیه السلام) نازل شده است.

روح المعانی آلوسی، ج6، ص168

ابن مردویه که از بزرگان أهل سنت و متوفای 410هجری است، کتابی دارد به عنوان مناقب علی بن إبیطالب، ص293، ح460، در آنجا می گوید:

فلما فرغ النبی من صلاته رفع رإسه إلی السماء و قال: أللهم أن أخی موسی سألک فقال: «قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی * وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی * وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِی * یَفْقَهُوا قَوْلِی * وَ اجْعَلْ لِی وَزِیرًا مِنْ أَهْلِی * هَارُونَ أَخِی * اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی * وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی» (طه/ 32 - 25) فأنزلت علیه قرآنا ناطقا: «قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَنَجْعَلُ لَکُمَا سُلْطَانًا فَلَا یَصِلُونَ إِلَیْکُمَا بِآَیَاتِنَا أَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَکُمَا الْغَالِبُونَ» (قصص/35) أللهم و أنا نبیک و صفیک، أللهم فاشرح لی صدری، و یسر لی أمری، و اجعل لی وزیرا من أْهلی علیا، اشدد به أَزری. قال ابوذر: فما استتم رسول الله کلامه حتی نزل جبرئیل (علیه السلام) من عندالله عزوجل فقال: یا محمد! إقرأ، فأنزل الله علی: «إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آَمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ» (مائده/55)

وقتی که نبی مکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از نماز فارغ شد، سر مبارک را به سوی آسمان کرد و گفت: خدایا برادرم موسی (علیه السلام) از تو درخواست کرد که: «قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی * وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی * وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِی * یَفْقَهُوا قَوْلِی * وَ اجْعَلْ لِی وَزِیرًا مِنْ أَهْلِی * هَارُونَ أَخِی * اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی * وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی» خدایا ... و هارون (علیه السلام) برادرم را وزیر من قرار بده و با او مشکلاتم را برطرف کن و ... ، و به او قرآن ناطق فرستادی و گفتی: «قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَ نَجْعَلُ لَکُمَا سُلْطَانًا فَلَا یَصِلُونَ إِلَیْکُمَا بِآَیَاتِنَا أَنْتُمَا وَ مَنِ اتَّبَعَکُمَا الْغَالِبُونَ» که ای موسی ما به تو کمک می‌کنیم و برادرت را وزیرت قرار می‌دهیم و ... ، خدایا من هم محمد، نبی و صفی تو هستم، پس به من هم سعه صدر عطا کن و امر ... و علی را از اهل من، وزیر من قرار بده و او را  کمکی برای من قرار بده. ابوذر گفت: سخن رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هنوز تمام نشده بود که جبرئیل (علیه السلام) از طرف خداوند نازل شد و گفت: ای محمد! بخوان: «إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آَمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ».

مناقب ابن مردویه، ص293، ح460 - تفسیر ثعلبی، ج4، ص870 - تفسیر کبیر رازی، ج12، ص26 - شواهد التنزیل حسکانی، ج1، ص229 - مطالب السؤول ابن طلحه شافعی، ص170 - فصول المهمة ابن صباغ مالکی، ج1، ص579

مرحوم شیخ طوسی می گوید:

بهترین و قویترین دلیل ما برای ولایت آقا امیرالمؤمنین (علیه السلام)، همین آیه ولایت است که در سوره مائده، آیه 55 آمده است.

این خیلی واضح و روشن است و شک و شبهه ای ندارد و می گوید:

آن آقائی که نماز می خواند و در رکوعش به سائل صدقه می دهد، او ولی شماست.

و در تاریخ سراغ نداریم که کسی غیر از امیرالمؤمنین (علیه السلام) برایش این اتفاق افتاده باشد.

همچنین در شب لیلة المبیت که امیرالمؤمنین (علیه السلام) بجای رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در جای او خوابید، آیه ای در همان شب در حق علی (علیه السلام) نازل شد:

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ. (بقره/207)

تمام مفسرین هم اتفاق نظر دارند بر اینکه مراد از این آیه، امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. اگر دو آیه (آیه لیلة المبیت و آیه غار) را با هم مقایسه کنیم، این آیه به مراتب از آیه غار، فضیلت را بیشتر می رساند.

در مورد «ولی» بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در قرآن.

در این آیه:

إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آَمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ. (مائده/55)

کلمه ولی در مورد خداوند و رسولش و امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمده است. اگر ولی را به معنای دوست بگیریم، آیا این معنی دارد که بگوئیم:

خداوند و رسولش و امیرالمؤمنین (علیه السلام) دوست شماست. مضافا که اگر در:

الَّذِینَ آَمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَ ...

مراد را غیر از امیرالمؤمنین (علیه السلام) بگیریم و بگوییم مراد همه مؤمنین هستند، وحدت ولی و مولی علیه لازم می آید؛ یعنی مؤمنین دوست مؤمنین هستند. اینگونه سخن گفتن برای یک فرد عاقل نمی سازد. سیاق آیه هم دلالت می کند و خصوصا کلمه «إنما» که در اول آیه آمده، دلیل بر حصر دارد؛ پس مراد از «ولی»، غیر از سرپرستی، چیز دیگری نیست.

منبع :شمیم شیعه