دست بوسی ازدیدگاه اسلام

آیا دست بوسی دراسلام جایز است؟

اگر جایز است آیا حدومرزی دارد؟

معصومین علیهمالسلام دراین باره چه فرموده است؟ ما دراین جا دست بوسی را طبق روایات ازرسول خدا وائمه ی معصومین مورد بررسی قرار داده ایم قضاوت به خانندگان عزیز 

در مورد نهی و نکوهش، از بوسیدن دست افراد، احادیثی را می توان در کتب روایی یافت. مانند روایت علی بن مزید که نقل می کند: به حضور امام صادق ـ علیه السّلام ـ شرف یاب شدم و دستش را بوسیدم . پس او فرمود : بدان که این کار جز برای پیامبران و اوصیای پیامبران روا نیست.(1)1 مرحوم مجلسی ( ره ) در توضیح این حدیث می فرماید : این حدیث دلالت بر منع بوسیدن دست غیر معصومین ـ علیه السّلام ـ دارد . لکن ـ با وجود این که حدیث بسیار معتبر نیست ـ صراحتی در حرمت این کار ندارد(2)2. 

 حضرت امام رضا ـ علیه السّلام ـ می فرماید: لا یُقبّل الرجل ید الرجل . فإنه قبلة یده کالصلاة له کسی دست کسی را بوسه نکنید . زیرا که بوسیدن دست او همانند نماز گذاردن در برابر وی است(یعنی شرک).(3)3 

 لکن , با توجه به روایات دیگر , موارد استثنایی وجود دارد. از امام صادق ( ع ) روایت شده است که فرمودند: لا یُقبّل رأسُ أحد و لا یداه . إلا رسول الله أو من اُرید به رسول الله (سر و دست کسی را نباید بوسید به جز رسول خدا , یا کسی که با بوسیدن سر و دست او رسول خدا ـ صلّی علیه و آله ـ قصد شود(4)4.)

 بی تردید , فرزندان رسول خدا که عبارت ازمعصومین علیهم السلام وعلما و پیشوایان دینی، با توجّه به این که آنان وارثان پیامبران هستند ـ بر حسب روایات معتبر ـ می توانند، مصداق کسانی که با بوسیدن سر و دست او، رسول خدا ـ صلّی علیه و آله ـ قصد شود، باشند. بوسیدن دست عالمان دینی,  همان تعظیم شعائر اسلامی و اظهار محبّت شخصی به دین اسلام و به مظاهر این دین الهی است. البته اگر کسی به خاطر مطامع دنیوی کار خود را ضایع نکند.

روزی پیغمبر  اسلام به صورت عادی وارد بازار شد کسی دست اورا بوسید، پیغمبر دست خودرا به شدت عقب کشید وفمود: هذاتفعله الاعاجم بملوکها ولست بملک انما انا رجل منکم . فرمود این کار پادشاهان عجم هستند من مرد مثل شما هستم این کاررا نکنید

)تجارب الامم ص309)

ازامام صادق علیه‌السلام روایت است این کار یعنی دست بوسی به مصلحت نیست مگر برای پیغمبر ویا وصی پیغمبر که امامان معصوم باشند (بحارالأنوار ج 73 ص 39)

 از روایات استفاده می شود که در زمان رسول خدا و ائمه هم این کار انجام می شده.

 در استفتاءات شرعی مراجع نیز در جواب پرسش هایی از این قبیل . پاسخ هائی نظیر این که : بوسیدن دست دیگری فی نفسه مکروه است , مگر آن که بوسیدن دست به خاطر رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ باشد مثل بوسیدن دست عالم دینی یا دست معلم که در این صورت مطلوبیت دارد , و یا این که : بوسیدن دست از مصادیق احترام است و نسبت به کسانی که احترامشان مستحب است , احترام با دست بوسیدن حاصل می شود.

 بنابر این بیان اخیر , بوسیدن دست والدین یا معلّمان و آموزگاران به نشانة احترام , گرچه روایت صریحی ندارد , اما از باب این که وجوب و یا استحباب، احترامشان ثابت است . و این کار از جمله نشانه های احترام به شمار می رود . بوسیدن دستشان نیز بالتبع مطلوب است.

 در روایات برای احترام به مؤمنین و بزرگان و پیشوایان دینی بیشتر به بوسیدن گونه یا پیشیانی و بین دو چشم توصیه شده است. حضرت فرموده است : و قُبلة الأخ علی الخدّ , و قُبلة اللإمام بین عینیه (بوسة برادر مؤمن بر گونه است و بوسة امام در بین چشمان وی است(5)1) 

از آن چه گذشت نتیجه می گیریم که:

11. بوسیدن دست غیر از معصومین ـ علیه السّلام ـ به خودی خود کراهت دارد و از آن نهی شده است. مگر کسانی که با بوسه زدن بر دستانشان، احترام به معصومین ـ علیه السّلام ـ قصد شود ( مانند  علمای دینی)

22. اگر بوسیدن دست در عُرف خاصّی نشانة ابراز احترام باشد . این کار، در خصوص کسانی که سفارش به احترام آنان شده است ( همچون والدین و معلمان ) نیز مستحب می شود. 

                                                                    

پاورقی:

1. مجلسی, محمد باقر، بحار الأنوار, بیروت, نشر مؤسسة الوفا, چاپ دوّم, 1403 هـ , ش، ج73, ص39.

2. همان.

3. مجلسی, محمد باقر، بیروت, نشر مؤسسة الوفا, چاپ دوّم, 14033 هـ , ش، ج75, ص345.

44. کلینی, محمد بن یعقوب، اصول کافی, نشر دارالکتب الاسلامیه, چاپ چهارم, 1365 هـ , ق، ج2, ص185.

5. همان، ص1866.