ولسوالی بلخاب را بهتربشناسیم
بلخاب یکی از ولسوالیهای ولایت سرپل، افغانستان است. ولسوالی بلخاب از جنوب با ولایت بامیان و یکاولنگ وصل است، از شرق به دره‌صوف، از غرب به چیراس و از شمال به ولایت بلخ وصل است. بلخاب دارای ۱۲۶ قریه[۱] و هفتاد و دو شورای محلی می‌باشد.[۲]
محتویات
تاریخ
در روز ۲۴ حمل ۱۳۵۸ شمسی، به رهبری علما و روحانیت و با پشتیبانی اقشار مختلف مردم، انقلابی مردمی در منطقه بلخاب آغاز شد که در اثر انتشار موج این انقلاب، اساس حکومت کمونیستی خلقی، به سرعت از منطقه پاک شد و سپس موج این انقلاب، سایر نقاط کشور افغانستان را یکی پس از دیگری فرا گرفت.[۳]
انقلابیون افغانستان در زمان سلطه طالبان، به این منطقه تسخیر ناپذیر و قلعه ولایت پناهنده بودند و هیچ‌گاه این منطقه به تسخیر کمونیست روسیه و طالبان تروریست، در نیامد. دراواخر دهه هفتاد که ۹۸٪ خاک کشور به اشغال طالبان درآمده بود، از مناطق مقاومت اهل سنت پنجشیر و محدود نقاط دیگر باقی بود که در محاصره طالبان قرار داشت، و از مناطق شیعیان تنها بلخاب بود که مقاومت نمود و به کمک پنچشیر شتافت و با آزاد سازی دره صوف و... دامنهٔ مقاومت را گسترده نمود.[۳]
جغرافیا و اقلیم
این ولسوالی از مناطق زیبا و سر سبز ولایت سرپل می‌باشد که در فصل‌های بهار الی اواسط پاییز طبیعتی بکر و خوشایند دارد. مرکز این ولسوالی ترخوج نام دارد که در تلاقی سه دره ترخوج، بلخاب بالا و بلخاب پائین قراردارد، از قریه‌های موجود در این ولسوالی می‌توان به قریه پیرغوله اشاره کرد که دارای دره‌های مملو از درخت و جنگل و پوشش گیاهی فوق العاده با رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و چشمه‌های فراوان است اگرچه زمستان در این منطقه سرد و سخت است. با در نظرداشت قابلیت‌های گفته شده این ولسوالی و بخصوص قریه پیرغوله می‌تواند مکان فوق العاده‌ای برای جذب توریست و گردشگر به شمار آید. بلخاب دارای سه دره بزرگ است که در هر سه دره آبی فراوانی وجود دارد.[۴][۵]
بلخاب، همچنین معدن و سرچشمه آب بلخ محسوب می‌شود. علاوه بر بند امیر از این منطقه آب‌های بسیاری، در دره بلخاب گرد آمده و رودخانه‌ای دارای آب شیرین، زلال و هماره جاری به طول ۳۵۰ کیلومتر را تشکیل می‌دهد که در نهایت با آبیاری صدها منطقه، در ورودی مزار شریف به هیجده نهر تقسیم شده و به بلخ باستان و نواحی اطراف آن منتهی می‌شود.[۳] در کتاب شریف اصول کافی، رودخانه بلخاب (بلخ رود) جزو چهار نهر مهریه حضرت زهرا (س) به شمار آمده‌است.
اماکن دیدنی
دره مزار که یکی از سه دره معروف بلخاب می‌باشد مرکز سادات بلخاب نیز هست که مقبره جد سادات بلخاب میر سید علی ولی همرای دو پسر وی در آنجا قرار دارد.[۶]
تعلیم و تربیه
ولسوالی بلخاب دارای ۵۵ مکتب، ۳ لیسه، دو مکتب متوسطه دخترانه و پسرانه می‌باشد. در این ولسوالی زنان و دختران آزادانه به مکتب می‌روند و زنان هم به کلاس‌های سواد آموزی. همنچنین کورسهای آموزشی زبان انگلیسی و کامپیوتر در مرکز بلخاب وجود دارد.
جمعیت شناسی
جمعیت ولسوالی بلخاب حدودا میان ۴۴۰۴۱ نفر می‌رسد.[۱] در بلخاب، اقوام گوناگونی از جمله سادات، هزاره و تاجیک زندگی می‌کنند.[۳] سادات این منطقه اکثراً از احفاد حضرت می‌رسید علی ولی فرزند می‌رسید جلال الدین حسین بخارائی می‌باشند که سلسلتاً از طریق علی بن حسین، به حسین بن علی منتسب می‌شوند. مردم بلخاب، شیعه اثنی عشری هستند.[۳]
اقتصاد
درآمد مردم بلخاب از طریق زراعت - عمدتاً محصولات گندم، در گذشته و فعلاً انگوزه (یک نوع گیاه کوهی که شیره اش را می‌گیرند)، چارمغز، بادام، قروت، روغن زرد، زیره و کچالو - و مالداری است.
سیاست
در حال حاضر عبدالغنی ابراهیم ولسوال ولسوالی بلخاب است.[۷] از نگاه امنیت نسبت به سایر ولسوالیهای سرپل وضعیت خوبی دارد چون از دسترسی طالبان به دور است.
پیشینهٔ علمی فرهنگی
از زمان ورود حضرت میر سید علی ولی ـ جد سادات بلخاب ـ در سال (۸۱۰ ق) آن نقطه، محل توجه حکّام و مردم دیگر نواحی واقع شد. تا حدی که هفت تن از علمای بخارا به دیدار ایشان می‌روند و تا انتهای حیات، به فیض مجالست آن عالم و عارف فرزانه نائل می‌گردند. شاهرخ میرزا نیز با دعوت از حضرت میر سید علی ولی به پایتخت خود، و درک محضر ایشان، صبیه اش را به تزویج ایشان در می‌آورد، در حادثه درگذشت شاهرخ میرزا در نزدیکی ری، و انتقال جسدش به هرات، جناب می‌رسید علی ولی، به عنوان برجسته ترین عالم وقت، در مصلی بزرگ شهر، بر بدن وی نماز می‌گذارد.[۳]
در گیر و دار خفقان شدید و استبداد حاکم، که از نیمه قرن گذشته و آغاز سدهٔ اخیر در فضای کشور افغانستان با شدت تمام جاری بود، اولین حوزات علمیه شیعیان افغانستان در بلخاب احداث شد و از دیرباز این خطه به عنوان یکی از مراکز مهم تشیع مطرح بوده. به همین دلیل، در گذشته، آن ساحه به عنوان علماخانه شمال و نجف ثانی در میان مناطق شیعه مشهور بوده‌است و حوزه‌های علمیه بلخاب شاگردانی از شهرهای کابل، قندهار، مزار شریف، مناطق مرکزی و... را در دامان خود پرورید که بعدها هر کدام دارای حوزات علمی، فرهنگی و منشأ خدمات فراوان گردیدند؛ بزرگانی همچون آیات عظیم القدر، شهید افشار کابلی، علامه سید ابوالقاسم بلخی، مرحوم شیخ سلطان مزاری، مرحوم عزیزالله غزنوی، مرحوم آقای رئیس یکاولنگ و...[۳]
از علمای نامی بلخاب که نام و شخصیت علمی، معنوی و انقلابی آنان در افغانستان شناخته شده‌است، می‌توان از افرادی چون: عالم و عارف بالله آقای حاجی بلخابی، عالم برجسته آقای عالم بلخابی، مرحوم آقای نجفی شمشیری، علامه شهید سید اسماعیل بلخی و... یاد کرد.[۳]
منابع
- جمهوری اسلامی افغانستان، وزارت احیاء و انکشاف دهات، برنامه ملی انکشاف ساحوی، پلان انکشافی ولسوالی بلخاب.
- یادداشت‌هایی از کابل
- پایگاه خبری آینده روشن، معرفی مسجد و مهدیه بلخاب افغانستان، سیدمحمدحیدر حاجی‌زاده، سه شنبه ۲۰ فروردین ۱۳۸۷
- سید اسحاق شجاعی، بلخاب؛ چرا فراموش شده‌است؟!، خبرگزاری صدای افغان (آوا)، ۷ حوت ۱۳۸۷.
- سید اسحاق شجاعی، بلخاب؛ چرا فراموش شده‌است؟!(قسمت دوم)، خبرگزاری صدای افغان (آوا)، ۱۷ حوت ۱۳۸۷.
- سید اسحاق شجاعی، بلخاب؛ چرا فراموش شده‌است؟!(قسمت چهارم)، خبرگزاری صدای افغان (آوا)، ۱۷ حمل ۱۳۸۸.
- پنجشنبه ۱ سرطان 1391 [۱]
